गौतम बुद्धांचा जन्म हा सिद्धार्थ गौतम म्हणून झाला होता. सिद्धार्थ हे ऐतिहासिक व्यक्तिमत्व शाकलचे राजपुत्र होते. भौतिक सुखांचा व वैभवाचा त्याग करत सिद्धार्थांनी गृह त्याग केला.

गृह त्यागानंतर त्यांनी सत्याच्या शोधासाठी 7 वर्ष कठोर तपश्चर्या व साधना केली, बोधगया येथील बोधिवृक्षाखाली वैशाख पौर्णिमेला त्यांना बुद्धत्व म्हणजेच ज्ञानप्राप्ती झाली व ते गौतम बुद्ध म्हणून प्रसिद्ध झाले. 

जगातील दुःख नाहीसे करण्यासाठी गौतम बुद्धांनी स्वतःचे घरदार सोडून ध्यान मार्ग स्वीकारला. वैशाख पौर्णिमेला त्यांना ज्ञान प्राप्त झाले आणि दुःखाचे मूळ व ते नाहीसे करण्याचा मार्ग सापडला.

गौतम बुद्धांनी सारनाथ येथे आपले पहिले प्रवचन दिले. या प्रवचनात बौद्ध धर्माची मूलतत्वे त्यांनी समजावून सांगितली. बौद्ध धर्माच्या प्रसाराकरिता त्यांनी बौद्ध संघ निर्माण केला.